Son zamanlarda, evlilik birliğini sonlandırmak isteyen bireyler arasında özellikle öğrenilmek istenen husus, müşterek çocuklar üzerinde ebeveynlerin ortak velayet haklarının bulunup bulunmadığı ve uygulamada sürecin nasıl yürütüldüğüdür.
Ortak velayet hukukumuzda uygulamada çok da uzun bir geçmişe sahip olmayan bir velayet hakkıdır. İlk olarak 2017 yılında Yargıtay’ ın ingiliz vatandaşı olan ve yabancı mahkeme ilamı ile ortak velayete sahip olan tarafların bu haklarının Türk Hukukunda da uygulanabilmesi için yabancı mahkeme ilamının tenfizi talebi ile ilgili yapmış olduğu inceleme ve değerlendirme neticesinde hukukumuzda yer almaya başlamıştır.
Yargıtay 20.02.2017 Tarihli kararı ile Ortak Velayetin Türk Kamu Hukukuna açıkça aykırı olup olmadığını değerlendirmiştir. Kararda öncelikle iç hukukumuzdaki düzenlemeler ele alınmış, daha sonra kamu düzeni anlamında bir değerlendirme yapılmıştır.
İç hukukumuzdaki düzenlemelerde, 4721 Sayılı Türk Medeni Kanununun 182. maddesi, 335 ve devamı maddeleri ile iç hukukumuz halini alan milletlerarası anlaşmalar inceleme konusu yapılmıştır.
Türkiye Cumhuriyeti adına 14 Mart 1985 tarihinde imzalanan “11 numaralı Protokol ile Değişik İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmeye Ek 7 numaralı Protokol”, 6684 Sayılı Kanun ile onaylanması uygun bulunarak, 25.03.2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanıp yürürlüğe girmiş ve iç hukukumuz halini almıştır. Ek 7 numaralı Protokol’ün 5. maddesine göre, “Eşler, evlilik bakımından, evlilik süresince ve evliliğin bitmesi halinde, kendi aralarındaki ve çocuklarıyla olan ilişkilerinde, özel hukuk niteliği taşıyan hak ve sorumluluklar açısından eşittir. Bu madde, devletlerin çocuklar yararına gereken tedbirleri almalarına engel değildir”.
Usulüne göre yürürlüğe konulmuş Milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere dair Milletlerarası Andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi sebebiyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda Milletlerarası Andlaşma hükümleri esas alınır. ( Türkiye Cumhuriyeti Anayasası m.90/ son ).
10.02.2012 tarih ve 2010/1 E, 2012/1 K. saylı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı ile yabancı mahkeme ilamlarının tenfizinde; esasa uygulanan hukukun Türk Hukukunda farklı olması ya da Türk Hukukunun emredici kurallarına aykırı olması gibi sebeplerle yabancı kararın tenfizi reddedilemeyeceğini, burada esas alınması gereken kıstasın, yabancı ilamın Türk Hukukunda bir veya birden çok kanun hükümlerine aykırı bulunmasından çok, Türk Hukukunun temel değerlerine, Türk genel adap ve ahlak anlayışına Türk kanunlarının dayandığı temel adalet anlayışına ve hukuk siyasetine, Anayasa’da yer alan temel hak ve özgürlüklere milletlerarası alanda geçerli ortak ve kabul görmüş hukuk prensiplerine, ikili anlaşmalara, gelişmiş toplumların ortak benimsedikleri ahlak ve adalet anlayışına, medeniyet seviyesine siyasi ve ekonomik rejimine bakmak olması gerektiğini ifade etmiştir.
Bu anlamda da iç hukukumuz ve kamu düzeni kavramı ile ilgili açıklamalara göre “ortak velayet” düzenlenmesinin, Türk kamu düzenine “açıkça” aykırı olduğunu ya da Türk toplumunun temel yapısı ve temel çıkarlarını ihlal etmediğinden ORTAK VELAYET kavramı hukukumuzda yerini almaya başlamıştır.
Her ne kadar ortak velayet kavramı çocukların menfeatlerini düşünen bireyler için çok makul ve mantıklı bir yol olarak görünse de, istisnaları olmakla birlikte uygulamada ebeveynler arasında ciddi sorunlara neden olmaktadır.
Ortak Velayet talepleri ile ilgili olarak anlaşmalı olarak boşanan taraflar, ilerleyen süreçte şartların değişmesiyle bu süreci içinden çıkılmaz bir haline getirmekte ve çocuğun menfeatleri görmezden gelinmektedir. Ortak velayet kararı verilmeden önce tüm olasılıklar değerlendirilmeli, tarafların durumları, mahkemelerin süreçte neler dikkat ettikleri hususlarında bir uzmandan yardım alınması özellikle çocukların menfeatine olacaktır.
Bu hususta Arabulucu Avukat Emine KUŞ ile iletişime geçerek, sürecinizi daha sağlıklı yürütmenizi tavsiye ederiz.